(011) 3230 119 mtina@grf.bg.ac.rs

Development of irrigation and drainage in Bulgaria

Autor: Koumanov Kouman S. Sažetak (ne postoji na srpskom) In Bulgaria, rainfalls are insufficient and unevenly distributed from July to September. Most frequently draughts occur from August to September, which determines the need of irrigation. Irrigation on large scale began to be practiced in the 15th century when rice growing was introduced in the Maritsa River Valley. In 1920 water Syndicates (joint state and cooperative associations) were established by special low and a State Water Development Program was initiated. Intense development of irrigation and drainage took place after the Second World War. Till 1989, irrigation was well developed and structured all over the country. Co-operations and agro-industrial complexes, existing at that time, controlled, maintained and operated the periphery of the irrigation systems, including small dam lakes, sprinkler and drip-irrigation fields. A governmental agency with branches in all country regions controlled, maintained and operated the main parts of irrigation systems including the bigger dam lakes specialized in irrigation pumping stations, distributive canal and pipe networks, outfits etc. The same agency was in charge for water distribution and for implementation of the governmental policy in irrigation. Since 1989 Bulgaria has undergone profound political, social and economical changes, which have affected irrigation in an extremely negative way. By now, the irrigated land is only 5-10% of the area equipped for irrigation. Water is supplied only to vegetables, orchards tobacco and some other profitable crops, which cannot be grown without irrigation. Due to the decreased water consumption, the Governmental agency “Irrigation Systems” Inc. cannot provide all financial resources for maintaining of the irrigation and drainage. infrastructure. On the other hand, Bulgarian Government tends...

Uticaj hidrometeoroloških i morfoloških karakteristika unutrašnjih plovnih puteva na bezbednost plovidbe

Autor: Radmilović Zoran R., Zobenica Radovan Sažetak Uticaj hidometeoroloških i morfoloških karakteristika unutrašnjih plovnih puteva na bezbednost plovidbe je velika. Nepovoljne hidometeorološke i morfološke karakteristike unutrašnjih plovnih puteva su najčešći uzrok transportnih otkaza. U radu su objašnjene uticaji krivina, širina i dubina plovnog puta, kao i broja i rasporeda plovidbenih oznaka i vetra na bezbednost plovidbe.   preuzmite pun tekst...

Abrazija betona hidrotehničkih objekata

Autor: Erčić Živodar Sažetak Navode se najčešći uzroci oštećenja betona hidrotehničkih objekata i detaljnije razmatra abrazija betona. Iznose se podaci o otpornosti na abraziju raznih materijala i navodi nekoliko vrsta maltera koji se u literaturi preporučuju za korišćenje pri popravci oštećenih delova betona kao i za zaštitu od abrazije osnovne betonske mase objekta. Prikazuju se abraziona oštećenja na jednom objektu za zahvatanje vode za navodnjavanje.   preuzmite pun tekst...

Kvalitet vode Dunava na području Beograda u 2003. godini – saprobiološke analize

Autor: Martinović-Vitanović Vesna M., Kalafatić Vladimir I. Sažetak Proućavanja kvaliteta vode reke Dunav u beogradskom regionu obavljena su na pet lokaliteta, juna i septembra 2003. godine. Kvalitativna, kvantitativna i saprobiološka analiza zajednica planktona i makrozoobentosa poslužile su za procenu kvaliteta vode i kategorizaciju vodotoka. Na osnovu izračunatih vrednosti indeksa saprobnosti S, procenjeno je da se kvalitet vode, juna kretao u rasponu od II-III i III-II klase, dok je septembra bio uglavnom u intervalu od II do III klase, u najvećem broju slučajeva na prelazu iz II u III klasu.   preuzmite pun tekst...

AHP vrednovanje samohodnih mašina za navodnjavanje primenom različitih metoda prioritizacije

Autor: Kolarov Vasiljka, Srđević Bojan Sažetak U radu su pomoću analitičkog hijerarhijskog procesa (AHP) vrednovane i rangirane odabrane samohodne mašine za navodnjavanje. Primenjena su tri alternativna postupka prioritizacije: metod aditivne normalizacije, metod sopstvenih vrednosti i logaritamski metod najmanjih kvadrata. Tretirane su četiri mašine (centar pivot, centar pivot sa ugaonim krilom, linear tipa I i rendžer) u odnosu na četiri kriterijuma (investicije, pokrivenost površine utrošak rada i utrošak energije).   preuzmite pun...

O redukciji podataka u statistici

Autor: Jevremović Vesna, Mališić Jovan Sažetak U radu se proučava redukcija podataka u statistici tako što se razmatraju mogućnosti rekonstrukcije vrednosti uzoračkih statistika, kao i testiranja statističkih hipoteza ako se na podatke iz prošlosti dodaju novi podaci. Pritom se, umesto svih podataka iz prošlosti, raspolaže samo izračunatim vrednostima nekih statistika.   preuzmite pun tekst...

Meteorološki prognostički modeli u hidro-informacionom sistemu Drine

Autor: Sparavalo Branko Sažetak U radu su prikazane osnovne funkcije prognostičkih meteoroloških sistema i modela koji se mogu koristiti u operativnoj praksi merodavnih institucija. Navedeni su prognostički modeli koji se koriste u DC EPS-u sa prikazom operativnih podataka u slivu r. Drine koji su dostupni u ovom trenutku. Ukazano je na perspektivu razvoja meteoroloških sistema, odnosno meteoroloških prognostičkih modela, gde su posebno potencirani ETA model i ETA-MOS model, kao najperspektivniji za primenu u slivu reke Drine. Dat je opis baze meteoroloških podataka i način komuniciranja između meteoroloških stanica, HM Zavoda, hidroelektrana i drugih učesnika. Na kraju je naznačen tip prognostičkog paketa za automatsko upravljanje sistemom koji treba razviti, kao i neophodna računarska i sistemska podrška koja će sve to pratiti.   preuzmite pun tekst...

Primeri korišćenja simulacionog modela Drina

Autor: Simić Zoran, Arsić Miomir, Orlić Aleksandra Sažetak Simulacioni model Drina je softver, kojim se simuliraju različite situacije rada izgrađenih i planiranih hidroenergetskih objekata. Prikazani su primeri simulacije dva podsistema hidrosistema Drina: hidrosistem Uvac-Lim i hidrosistem Piva, Tara, Buk Bijela. Ulazni parametri i elementi upravljanja sistemima, kao i izlazni rezultati simulacije su prikazani u formi kao u modelu Drina. Pored toga dati su i komentari izlaznih simulacija.   preuzmite pun tekst...

Softverska platforma hidro-informacionog sistema Drina

Autor: Grujović Nenad, Milivojević Nikola Sažetak U radu se razmatra arhitektura hidro-informacionog sistema Drine sa odgovarajućim softverskim rešenjima. Prikazane koncepcije su osnovna specifikacija softverskih tehnologija koje su korišćene u razvoju sistema. Pored rešenja koja su implementirana, analizirana su, gde je to bilo moguće i alternativna rešenja od kojih će neka biti primenjena u daljem razvoju. Posebna pažnja je posvećena sadašnjim i budućim rešenjima čija je uloga da sistem približe međunarodnim standardima i daju potporu harmonizaciji sa aktuelnim svetskim softverskim proizvodima.   preuzmite pun tekst...

Osnovni principi merenja, akvizicije, prenosa i arhiviranja podataka u hidro-informacionom sistemu Drina sa posebnim osvrtom na merenje nivoa površinskih voda

Autor: Grujović Aleksandar, Grujović Nenad, Taranović Dragan, Kalinić Zoran S. Sažetak U radu su izloženi osnovni principi za formiranje sistema za merenja akviziciju, prenos i arhiviranje podataka u okviru jedinstvenog hidroinformacionog sistema sliva reke Drine. Izložene su i metode hidrometeoroloških merenja uključujući i odgovarajuću mernu opremu s posebnim osvrtom na merenje nivoa vode. Opisane su i dve prototipske varijante beskontaktnog ultrazvučnog merila nivoa površinskih voda, realizovane u Centru za informacione tehnologije na mašinskon fakultetu u Kragujevcu, sa odgovarajućim namenski razvijenim programom za akviziciju podataka. Dati su rezultati ispitivanja oba prototipa i izvršeno je upoređenje njihovih karakteristika.   preuzmite pun tekst...

Popunjavanje i produžavanje vremenskih serija u sklopu simulacionog modela Drine

Autor: Bartoš-Divac Vladislava, Prohaska Stevan, Stojanović Boban Sažetak U ovom radu je opisana metodologija za popunjavanje i produžavanje nedostajućih podataka u vremenskim serijama meteoroloških veličina: padavina temperatura i vlažnosti za odabrane stanice na slivu reke Drine. Popunjavanje podataka se vrši na osnovu poznatih korespondentnih veličina u istom vremenskom trenutku na drugim meteorološkim stanicama. Na bazi sinhronog perioda osmatranja uspostavljaju se zavisnosti između standardizovanih promenljivih koje se, zatim, primenjuju za vremenske trenutke za koje ne postoje merenja.   preuzmite pun tekst...

Komponente matematičkog modela – jednačine čvorova i veza

Autor: Arsić Miomir, Bartoš-Divac Vladislava, Simić Zoran Sažetak U ovom radu su prikazane komponenete matematičkog modela koje su primenjene u modeliranju slivnog područja reke Drine. Sliv je dekomponovan na dve vrste entiteta, čvorove i veze. Za svaku vrstu entiteta su razvijeni matematički modeli kojima se simulira fizički proces.   preuzmite pun...

Pregled i primena rezultata savremenih hidrauličkih istraživanja u projektovanju preliva visokih brana

Autor: Erčić Živodar Sažetak U radu se ukratko opisuju neki od hidrauličkih problema koji se susreću pri projektovanju preliva visokih brana. Pojave o kojima je reč su kavitacija i kavitaciona erozija, ovazdušenje vodnog toka i erozija rečnog dna nizvodno od brane. Posebno se govori o eroziji usled udara u rečno dno slobodno padajućeg mlaza vode. Detaljnije je izložen uticaj pomenutih pojava na oblik i dimenzije stepenastog preliva kao i na rasipanje energije u njima. Prikazuju se rezultati savremenih eksperimentalnih istraživanja vezanih za napred pomenute pojave.   preuzmite pun tekst...

Efekat navodnjavanja na evapotranspiraciju i prinos soje

Autor: Maksimović Livija, Pejić Borivoj, Milić Stanko, Radojević Vuk Sažetak U trogodišnjim ispitivanjima određivan je efekat navodnjavanja na prinos i evapotranspiraciju soje koja je gajena na zemljištu tipa černozem. Ispitivano je 6 genotipova soje pri različitoj predzalivnoj vlažnosti zemljišta u navodnjavanju (60, 70 i 80% od PVK) kao i u kontrolnoj, nezalivanoj varijanti. Na svim navodnjavanim varijantama prinos soje bio je visoko signifikantno veći u odnosu na proizvodnju bez navodnjavanja, prosečno za 29,2 do 38,1%. U prve dve sušne godine efekat je bio veći i iznosio je od 51,8 do 64,3%, dok je u trećoj godini izostao, te su prinosi bili slični na navodnjavanoj i nenavodnjavanoj varijanti. Evapotranspiracija je iznosila od 468 do 576 mm u uslovima navodnjavanja, a od 390 do 524 mm u uslovima prirode obezbeđenosti padavinama.   preuzmite pun tekst...

Varijantna AHP vrednovanja dispozicija crpnih stanica na slivnom području

Autor: Srđević Bojan, Kolarov Vasiljka   Sažetak U radu je prikazan postupak vrednovanja vise alternativnih dispozicija crpnih stanica na osnovu kriterijuma ekonomske i tehnološke prirode, primenom pet metoda prioritizacije u okviru Analitičkog hijerarhijskog procesa (AHP). Metodi su poređeni na osnovu ukupnog Euklidskog rastojanja generisanih težinskih vrednosti elemenata hijerarhije i semantičkih ocena donosioca odluka, kao i indeksa konformnosti i Spirmanovog koeficijenta korelacije rangova.   preuzmite pun tekst...

Sadašnje stanje i potrebe razvoja hidrologije

Autor: Bonacci Ognjen Sažetak Rad razmatra razvoj hidroloških metoda, status hidrologije u prošlosti današnje stanje i trendove razvoja u budućnosti. Naglašava se važnost prethodnih saznanja za budući razvoj ove nauke, koja služi u mnogim granama vodoprivrede, naročito u kritičnim trenucima suša, poplava i drugih prirodnih pojava koje spadaju pod pojam katastrofa, a izazivaju teške posljedice u društvenim zajednicama u kojima se pojave. Temelj hidroloških istraživanja je oduvijek bio usmeren na izučavanje hidrološkog ciklusa i analize bilansa voda, bilo prirodnih slivova ili veštačkih, administrativnih područja (država, gradskih područja i si). Jednačina vodnog bilansa dobro je poznata i jednostavna. Poteškoća je u određivanju ulaznih i izlaznih parametara i u promjenjivosti količine vode u zavisnosti od vremenskog intervala u kojem se pojava posmatra. Prvu poteškoću predstavlja određivanje sliva, naročito u krškim i ravničarskim područjima. Druga je poteškoća vezana s mjerenjem oborina i određivanjem oborina palih na analiziranu površinu. Treća je poteškoća određivanja evapotranspiracije. Članak pokušava odgovoriti na pitanje: “Kako hidrologija može postati korisnija i upotrebljivija u procesu upravljanja vodnim resursima”.   preuzmite pun tekst...

Numeričko modeliranje brzotoka pri promeni pravca zida kanala

Autor: Budinski Ljubomir, Savić Ljubodrag Sažetak Razvijen je ravanski (2D) numerički model nejednolikog ustaljenog tečenja u brzotoku sa suženjem i proširenjem korita. Primenjene su metode MacCormack i MUSCL, poboljšane sa TVD članom. Dobijeni rezultati numeričkih modela su upoređeni sa analitičkim rešenjima.   preuzmite pun tekst...

Definiranje nekih elemenata hidrološkog režima metodom regionalizacije

Autor: Hrelja Husno Sažetak U radu je prikazan postupak za definiranje sintetičkih krivih trajanja proticaja i maksimalnih proticaja na neizučenim, vodoprivredno potencijalnim lokalitetima. Postupak-metod za definiranje krivih trajanja proticaja baziran je na korištenju rezultata regionalizacije parametara krivih trajanja proticaja putem matematskog multiregresionog linearnog modela, a metod za definiranje maksimalnih proticaja na regionalnoj analizi modulnih koeficijenata maksimalnih proticaja. Dobivene regresione jednačine su iskorištene za definiranje sintetičkih krivih trajanja proticaja i maksimalnih proticaja na drugim hidrološki neizučenim vodomjernim profilima unutar hidrološki homogenog regiona.   preuzmite pun tekst...

Eksperimentalno istraživanje uticaja podvodnog vertikalnog mlaza na nekoherentnu podlogu

Autor: Trajković Biljana Sažetak Erozija podloge od nekoherentnog ili koherentnog materijala pod uticajem vodenog mlaza javlja se na ispustima kanalizacionih i drugih cevi u recipijent, nizvodno od ski odskoka brana itd. Pored navedenog negativnog uticaja, vodeni mlazevi su se pokazali efikasni pri iskopu ili zatrpavanju ili ravnanju terena za postavljanje različitih objekata na dnu mora ili reka. Eksperimentalno istraživanje erozije nekoherentnog materijala pod uticajem vertikalnog podvodnog mlaza prikazano je u ovom radu. U poređenju sa ranijim istraživanjima ovo istraživanje uključuje veće prečnike mlaznice, sitnija zrna sedimenta i manja rastojanja mlaznice od podloge. Dobijene dimenzije erozione rupe – dinamička i statička dubina kao i prečnik rupe – analizirane su, a empirijske formule za njihovo određivanje preporučene u okviru ovog istraživanja.   preuzmite pun tekst...

Merenje malih brzina u terenskim uslovima

Autor: Prodanović Dušan Sažetak Primena matematičkih modela dvodimenzionalnog i trodimenzionalnog strujanja vode u otvorenim tokovima za proučavanje problema zasipanja ušća i rukavaca je postala redovna praksa. Da bi matematički modeli verno reprezentovali strujno polje, neophodna je njihova kalibracija prema postojećim uslovima. Merenje rasporeda relativno velikih brzina u toku se obično radi hidrometrijskim krilima ili savremenim ADCP uređajima i može se reći da spada u standardne poslove. Međutim, kada se modeliraju ušća rukavaca gde su brzine izuzetno male, standardna merna oprema ne može dati zadovoljavajuće rezultate. U ovom radu se prikazuje razvijena metoda za terensko merenje veoma malih brzina vode. Metoda koristi dvokomponentnu elektromagnetnu sondu i diferencijalni GPS uređaj. Ispitivanjima u laboratoriji je pokazano da je postignut prag šuma ispod 1 mm/s. U toku merenja na terenu, gde su merene brzine od par santimetara u sekundi, mala pomeranja elektromagnetne sonde su uspešno korigovana korišćenjem GPS uređaja, sa očitavanjem položaja na svaku sekundu i sa tačnošću u položaju boljom od jednog santimetra.   preuzmite pun tekst...

Hidraulička analiza rada rasteretnih preliva u opštem sistemu kanalisanja

Autor: Kostić Dušan, Ivetić Marko Sažetak U radu je prikazan i opisan deo rezultata dobijenih simuliranjem neustaljenog tečenja u Interceptoru (sl.1), glavnom kolektoru otpadnih voda grada Beograda. Na primeru ovog, planiranog objekta beogradskog kanalizacionog sistema čija je osnovna namena transport otpadne vode do postrojenja za prečišćavanje, pokazano je kako kvalitet i kvantitet prelivene mase vode zavise od trajanja, povratnog perioda i oblika kiše. Razmotrene su i mogućnosti transformisanja ulaznih hidrograma u hidrograme na izlazu i na taj način su proverene retenzione sposobnosti sistema.   preuzmite pun tekst...

Problemi odbrane od poplava u Crnoj Gori

Autor: Tomović Sreten Sažetak U radu je data analiza problema odbrane od poplava u Crnoj Gori, gdje se ne sprovode organizovane aktivnosti i gdje se tom problemu ne posvećuje dovoljno pažnje. U okviru postojećeg stanja prikazani su ugroženi lokaliteti u rječnim dolinama i analizirani su postojeći objekti za zaštitu od poplava, bujica i erozije rječnih obala. Prikazane su mogućnosti primjene prihvatljivog koncepta zaštite od poplava, koji se sastoji u predlogu prioritetnih mjera za odbranu od poplava i u sprovođenju neinvesticionih mjera. Ovim konceptom bi se u sadašnjem vremenu ublažile posledice od poplava do izgradnje i nakon izgradnje objekata za zaštitu od poplava.   preuzmite pun tekst...

Proračun doza kemikalija za stabilizaciju vode

Autor: Ljubisavljević Dejan, Babić Branislav, Šušić Igor Sažetak U raduje izložena metodologija utvrđivanja agresivnog karaktera vode prema kalcijum karbonatu i način proračuna doza hemikalija za stabilizaciju vode tj. dovođenje vode u stanje da ne bude agresivna i ne pokazuje tendenciju istaložavanja kalcijum karbonata. Prikazan je originalni matematički model za analize, uz čiju pomoć su analizirane vode iz akumulacija “Zlatibor”, “Gruža” i buduće akumulacije “Barje”. Takođe su testirane i vode posle tretmana na nekim postrojenjima za prečišćavanje vode za piće (Zlatibor, Kragujevac, Leskovac).   preuzmite pun tekst...

3D-model transporta toplote prilikom korišćenja termalnih voda u Mađarskoj

Autor: Konig Christoph M., Rudić Željka Sažetak Za bolje razumevanje uslova tečenja podzemnih voda i transfera toplote, napravljen je model za procenu. Za pravljenje numeričkog modela koji uključuje vezani proračun transporta toplote i tečenja podzemne vode, korišćen je programski paket SPRING®. Za proračun su uzete u obzir nelinearnosti zbog toka promenljive gustine i viskoznosti, vezanog proračuna saturisanog i nesaturisanog toka i nelinearno isticanje.   preuzmite pun tekst...

Ekološki kvalitet zemljišta u slivu i uticaj na kvalitet voda buduće akumulacije “Selova”

Autor: Kadović Ratko, Belanović Snežana, Knežević Milan Sažetak U ovom radu je analiziran ekološki kvalitet zemljišta u slivu akumulacije “Selova” i mogući uticaj na kvalitet voda buduće akumulacije. Ekološki kvalitet zemljišta je u funkciji: pristupačnosti elemenata biljne ishrane (azota, fosfora, baznih katjona), statusu acidifikacije, akumulaciji ugljenika, i indikatora sorpcije teških metala. Proučavanja su obavljena za devet tipova zemljišta na osnovu analiza pojedinih zemljišnih svojstava. Voda je najznačajnija komponenta za transport hranljivih materija u zemljištu, gde zemljište ima glavnu filtersku ulogu. Stoga je poznavanje ekološkog kvaliteta zemljišta značajan parametar za utvrđivanje kvaliteta voda u slivnom području.   preuzmite pun...

Analiza mogućnosti navodnjavanja korišćenjem vode iz akumulacije “Zavoj”

Autor: Potić Olivera, Trajković Slaviša Sažetak U ovom radu prikazani su rezultati višenamenskog korišćenja akumulacije “Zavoj”, za vodosnabdevanje Pirota, Niša i Bele Palanke, kao i za navodnjavanje do 9,000 ha poljoprivrednih površina. Potrebe za vodom za vodosnabdevanje određene su prema srednje godišnjim potrebama, na osnovu kojih su određene i srednje mesečne potrebe za vodom. Rezultati sprovedenih analiza pokazuju, da akumulacija (Zavoj( može da obezbedi određenu količinu vode za vodosnabdevanje, a ispuštena voda iz akumulacije, nakon iskorišćenja njenog hidroenergetskog potencijala-regulisani proticaji u Nišavi, za hidromelioracione sisteme u slivu Nišave i značajno utiče na oplemenjavanje malih voda u sušnom periodu. Za utvrđivanje stanja vodoprivrednog sistema korišćen je simulacioni model HEC-5.   preuzmite pun tekst...

Primena standardizovanog indeksa padavina za određivanje pojava suficita i deficita vode na području Surčinskog donjeg polja

Autor: Stričević Ružica, Đurović Nevenka, Pivić Radmila Sažetak Surčinsko donje polje ima veliki značaj sa aspekta poljoprivrede i vodosnabdevanja. Na njemu se javljaju mnogi problemi vezani za vode i zemljište. U cilju boljeg planiranja razvoja melioracija kao i redovnog održavanja potrebno je sa više aspekata analizirati učestalost sušnog perioda, intenzitet suše, uticaj suše na smanjenje prinosa. Cilj ovoga rada je da se primenom metoda nizova, standardizovanog indeksa padavina (SPI) i indeksa suše (RDI) utvrdi intenzitet i učestalost suše na Surčinskom donjem polju. Primenom teorije nizova utvrđeno je da je trajanje suše veoma kratkotrajno (1 do 2 sezone) a kumulativni deficit iznosi 130 mm za vegetacioni period, i 82 i 63 mm za vanvegetacioni period. Na osnovu dobijenih rezultata nije bilo osnove za određivanje intenziteta suše. Standardizovani indeks padavina jasnije pokazuje cikličnost kišnog odnosno sušnog perioda. Suša se javlja samo u toku 7 vegetacionih sezona od 55 analiziranih a jaka suša samo 5 puta i to veoma neregularno. U van-vegetacionom periodu suša se javila 8 puta, a jaka suša 3 puta. Dobijeni rezultati ukazuju da se javljaju i veoma prevlažene godine. U vegetacionom periodu osmotrene su 4 vrlo vlažne sezone, a u vanvegetacionom čak 11 vlažnih sezona od kojih 3 veoma vlažne. Ako se analiziraju sve osmotrene godine, može se primetiti da ima više vlažnih od sušnih godina i u vegetacionom i u vanvegetacionom periodu. Rezultati dobijeni primenom RD indeksa jasno ukazuju da postoji značajna veza između padavina i potencijalne evapotranspiracije jer se trendovi podudaraju sa standardizovanim indeksom padavina. Veći broj kišnih perioda ukazuje da održavanje drenažnih kanala ima prioritetan značaj u melioracijama, dok izgradnja sistema za navodnjavanje za ratarske useve...

Razvoj alata za prikaz podataka u programu ARCMAP

Autor: Božić Mile, Milošev Dejan, Nikolić Goran, Stević Dragiša Sažetak Na projektu NPV-49b – “Upravljanje vodno-sonim režimom u uslovima navodnjavanja”, Institut za vodoprivredu “Jaroslav Černi”, Beograd, angažovan je na prikupljanju, sistematizaciji i analizi podataka o kvantitetu i kvalitetu voda, klimi (temperatura, padavine, osunčanost, vlažnost vazduha brzina vetra), režimu podzemnih i površinskih voda, količini voda datih za navodnjavanje i prinosa na predmetnim parcelama. Posle godinu dana rada na ogledima vezanim za projekat, bili smo součeni sa problemom predstavljanja i korišćenja prikupljenih podataka i otežanom analizom, zbog velikog broja podataka. Za realizaciju navedenih istraživanja Institut je oformio ogledno polje na površinama u vlasništvu PKB Korporacije A.D., gazdinstvo “7. juli” Jakovo. Izradom alatke ChemGraph omogućen je brz i tačan prikaz, u okviru softverskog paketa ArcMap, parametara koje smo tokom vremena prikupili i obradili.   preuzmite pun tekst...

Praćenje promena vodenih površina za područje vojvodine korišćenjem Landsat ETM+ i TM satelitskih snimaka

Autor: Jovanović Dušan, Govedarica Miro, Pržulj Đorđe Sažetak Ovaj rad prezentuje metode za otkrivanje promena na vodenim površinama korišćenjem softverskih rešenja Leica Erdas Imagine 9.0 i Feature Analyst 4.0. Ulazni podaci na kojima je vršena analiza su satelitski snimci Landsat TM satelita od 1987, 1991 i 1992 i Landsat ETM+ 2000 godine. Metode praćenja promena su bazirane automatizmima i na principima daljinske detekcije. Na snimcima je izvršena klasifikacija vode i vodenih površina i detekcije promena u datom vremenskom periodu. Analiza je rađena nad digitalnim podacima, a rezultati su dati u vektorskom i rasterskom formatu.   preuzmite pun tekst...

Metode za prikupljanje podataka u geoinformacionom sistemu vodoprivrede Srbije

Autor: Luković Ivan, Govedarica Miro, Pajić Vladimir Sažetak Cilj Geoinformacionog sistema (GIS) vodoprivrede Srbije je da obezbedi upravljanje prostornim podacima Republike Srbije i njihovo korišćenje u različitim oblastima poslovanja. Geoinformacioni sistem treba da bude deo nacionalne infrastrukture prostornih podataka, kao i deo šire, evropske infrastrukture prostornih podataka. Evropska unija je kroz Okvirnu direktivu o vodi deklarisala zahteve o podacima koje jedna takva infrastruktura treba da obuhvati. Ova Direktiva sadrži predlog opšte organizacije tih podataka. Prema Direktivi, organizacija podataka definisana je u obliku modela podataka i strukture lejera. Metode za prikupljanje podataka koje će biti razvijene i uključene u GIS vodoprivrede Srbije, omogući će prikupljanje odgovarajućih podataka i njihovo inkorporiranje u navedenu organizaciju podataka. U ovom radu biće prikazane metode za određivanje granica slivnih područja, bazirane na analizi digitalnih modela terena, kao i metode za prikupljanje podataka o površinskim vodnim telima, bazirane na daljinskoj detekciji. Primenom tih metoda, moguće je pokriti dve važne grupe podataka: (i) o rečnim slivovima i (ii) o kategorijama površinskih vodnih tela. Te dve grupe istovremeno predstavljaju lejere, koje propisuje Okvirna direktiva o vodi.   preuzmite pun tekst...

Otvorena softverska arhitektura za modeliranje, simulaciju i upravljanje distributivnim vodovodnim sistemima

Autor: Erdeljan Aleksandar, Lendak Imre, Vukmirović Srđan, Čapko Darko Sažetak Na tržištu se može naći velik broj kvalitetnih softverskih rešenja koja se koriste u oblastima modeliranja, simulacije i upravljanja distributivnim vodovodnim sistemima. Nedostatak ovih proizvoda je da uglavnom ne mogu međusobno da komuniciraju. Rad predlaže softversku arhitekturu koja omogućava integraciju različitih softverskih proizvoda za modeliranje, simulaciju i upravljanje vodovodnim distributivnim mrežama. Ti softverski proizvodi se posmatraju kao podsistemi i njihova funkcionalnost je očuvana. Time se dobija jedinstven sistem u kome su delovi posvećeni svojstvenim problemima međusobno povezani. Predloženo rešenje se sastoji od zajedničkog softbus-a i softverskih adaptera koji povezuju podsisteme sa softbus-om. Koncept je proveren povezivanjem alata EPANET, MATLAB i SCADA softvera u jedinstvenu celinu. Rešenje je proširivo jer se dodavanjem novih adaptera omogućava povezivanje proizvoljnog broja novih softvera u sistem.   preuzmite pun tekst...

Metodologija za izradu vodoprivrednog bilansa Srbije

Autor: Prohaska Stevan, Isailović Dragoslav, Majkić Brankica, Arsić Miomir Sažetak U radu se daje kratak pregled savremenog pristupa za izradu vodoprivrednog bilansa Srbije. Prikazana metodologija u velikoj meri oslanja se na prethodne metodologije nastale u periodu od 1980 do 1988. godine. Ipak, ova metodologija uzima u obzir nove pristupe upravljanja vodama kao i nova tehnološka dostignuća u ovim aktivnostima (GIS). Teritorija Srbije (bez Kosova i Metohije) je podeljena na 19 bilansnih jedinica, za koje su prikupljeni raspoloživi podaci, tokom perioda trajanja projekta (2004-2007). Izrada vodoprivrednog bilansa Srbije zahteva podatke koji se redovno prikupljaju (hidrometeorološki podaci) kao i podatke koji se ne prikupljaju i ne čuvaju sistematično (podaci o režimu podzemnih voda, zahvatanju i ispuštanju voda). Može se zaključiti da su podaci o zahvatanju i ispuštanju otpadnih voda gotovo neupotrebljivi, zbog slabe organizacije prikupljanja podataka i neadekvatne analize i provere dobijenih podataka Neadekvatni i nepouzdani postojeći podaci predstavljaju limitirajući faktor za izradu vodoprivrednog bilansa Srbije. Usled navedenog razloga, predloženo je da se uspostave nove (ili usavrše postojeće) institucije odgovorne za prikupljanje podataka o režimu podzemnih voda a naročito o zahvaćenim i ispuštenim količinama otpadnih voda.   preuzmite pun tekst...

Kriterijumi za vrednovanje i izbor varijanti regionalnih vodovodnih sistema

Autor: Dražić Predrag Sažetak Regionalni vodovodni sistemi predviđeni su Prostornim planom Republike Srbije i Strategijom vodoprivredne osnove Republike. U radu su razmatrani kriterijumi za vrednovanje varijanti regionalnih vodovodnih sistema. Istaknuto je da odabrani kriterijumi moraju biti u saglasnosti sa ciljevima koji treba da dostigne vodoprivredni sistem, i suočeni sa realnošću, a kriterijumi egzaktno formalizovani. Kod višekriterijumskog ocenjivanja potrebno je primeniti metriku za izbor dopustivog rešenja koje je ‘najbliže’ idealnom rešenju. Takođe je potrebno primeniti ‘balansirajući faktor’ između ukupne koristi i maksimalnog odstupanja od idealne vrednosti po nekom kriterijumu.   preuzmite pun tekst...

Fazi ekspertsko upravljanje izborom optimalnog hidroenergetskog resursa

Autor: Stevović Svetlana, Đurović Željko Sažetak Hidropotencijal je obnovljivi energetski resurs, čista energija. Ipak, prilikom hidroenergetskog iskorišćenja vodotoka, dolazi do svojevrsnih poremećaja životne sredine. Da bi se izabralo optimalno rešenje, koje sa jedne strane ima maksimalne moguće tehničke performanse i ekonomsko-finansijske karakteristike, a sa druge strane se harmonično uklapa u životnu sredinu i društveno-političko okruženje, može se poslužiti savremenim matematičkim modelima veštačke inteligencije. Fazi logika i ekspertski sistemi pružaju idealan okvir za izbor optimalnog rešenja hidroenergetskog iskorišćenja vodotoka, uz ravnopravno i jednovremeno uključivanje svih relevantnih ulaznih varijabli, među kojima se pored tehno-ekonomskih, naravno nalaze i one koje predstavljaju istorijsko-političke faktore i na odgovarajući način kvantifikovane uticaje na životnu sredinu.   preuzmite pun tekst...

Male hidroelektrane ne mogu biti zamena za velika i srednja hidroenergetska postrojenja – na primeru Crne Gore

Autor: Đorđević Branislav, Šaranović Milinko, Vujadinović Srđan Sažetak Tvrdnja tzv. ‘ekoloških eksperata’ da se ne smeju graditi hidroelektrane na većim vodotocima, već da se sve potrebe za energijom mogu podmiriti iz malih hidroelektrana – predstavlja i energetsku i ekološku besmislicu. Energetsku – jer su potencijali malih elektrana najčešće deset do dvadeset puta manji od potencijala velikih elektrana, ekološku – jer su male elektrane u ekološkom pogledu neuporedivo nepovoljnije od velikih, jer se najčešće radi o derivacionim postrojenjima, sa velikim uticajem na vodne režime. Autori razmatraju poželjnu strategiju iskorišćenja vodnih potencijala Crne Gore. Na većim rekama – Morači, Komarnici, Pivi, Tari, Ćehotini, Limu i Ibru – Crna Gora može da realizuje hidroenergetski potencijal u granicama [5,4÷6,1] TWh/god, zavisno od varijante korišćenja voda. Na postojećim objektima je iskorišćeno oko 1,67 TWh/god, instalisane snage 658 MW. Na malim elektranama ukupni potencijal koji je do sada sagledan iznosi oko 0,41 TWh/god., što je oko 15 puta manje od potencijala na velikim hidroelektranama. Pošto se okvirne potrebe Crne Gore u električnoj energiji oko 2021. godine procjenjuju na oko 6,9 TWh/god., stepen pokrivenosti elektroenergetskog konzuma obnovljivom energijom iz hidroelektrana mogao bi da dostigne vrednost i preko 80%, što bi Crnu Goru svrstalo u sam svetski vrh. Veće elektrane su dispozicionim merama skladno uklopljene u ekološko okruženje. Međutim, imajući u vidu postulat o Crnoj Gori kao ekološkoj državi, neophodno je da se definišu jasni uslovi i kriterijumi za iskorišćenje dela vodnih snaga koji se koristi preko malih hidroelektrana. U radu se razmatraju mogućnosti realizacije malih elektrana u Crnoj Gori i analiziraju uslovi i kriterijumi njihovog uklapanja u ekološko i socijalno okruženje. Uslovi za to uklapanje su znatno...

Pregled i primena rezultata savremenih hidrauličkih istraživanja u projektovanju preliva visokih brana – drugi deo

Autor: Erčić Živodar Sažetak U drugom delu rada se ukratko opisuju objekti za rasipanje energije, posebno bučnice sa klasičnim i prinudnim hidrauličkim skokom. Izneti su rezultati savremenih istraživanja u vezi sa određivanjem oblika i dimenzije ovih objekata. Predložen je metod za određivanje projektnog protoka prema konceptu projektovanja zasnovanom na učinku. Izneti su osnovni principi za određivanje koncentracije vazduha i koncentracije ukupno rastvorenog gasa u vodi.   preuzmite pun tekst...

Višekriterijumska analiza varijanti rekonstrukcije regionalnog vodozahvatnog sistema metodom PROMETHEE

Autor: Bajčetić Ratko, Srđević Bojan Sažetak Za realni slučaj rekonstrukcije/izgradnje jednog od važnijih regionalnih vodozahvatnih sistema u hidrosistemu DTD u Vojvodini prikazan je celoviti postupak višekriterijumske analize i izbora najbolje varijante između više ponuđenih u tehničkoj dokumentaciji. Težište je stavljeno na manipulaciju kriterijumima i definisanje različitih scenarija analize. Korišćen je pogodan postupak dovođenja svih kriterijuma (dakle i kvalitativnih) u kvantitativnu i samerljivu metriku, a dva uvedena kriterijuma su originalna i odnose se na samostalnu upravljivost sistema i ekološke efekte. Problem odlučivanja postavljen je za regionalni sistem Bezdan, a zatim rešen metodom PROMETHEE u kome su preferentne funkcije, pripadajući parametri i težine četiri kriterijuma tretirani putem šest scenarija analize.   preuzmite pun tekst...

Rezultati eksperimentalnog istraživanja nivoa vibracija na ustavi ‘Tomaševac’-Hidrosistem DTD

Autor: Popović Emil, Folić Radomir Sažetak Na objektu ustave “Tomaševac” zapažen je povišen nivo vibracija segmentnog zatvarača srednjeg polja. Sprovedeno je probno i osnovno merenje intenziteta vibracija. Program eksperimentalne analize vibracija tokom osnovnog merenja je obuhvatio merenje nivoa vibracija konstrukcije segmentnog zatvarača i ispitivanje konstrukcije segmentnog zatvarača putem merenjem efektivnih vrednosti vibracionih parametara. Korišćena je vremenska, frekventna i fazna analiza vibracionih parametara. Analizom rezultata merenja dobijeni su oblici deformacija segmentnog zatvarača srednjeg polja ustave “Tomaševac” za prva dva tona. Rezultati istraživanja ukazuju da je najverovatniji uzrok pojave vibracija dejstvo hidrostatičkog pritiska na telo segmentnog zatvarača sa uzvodne strane, a ne udar vodenog mlaza i turbulencija prilikom isticanja.   preuzmite pun tekst...

Zaštita dunavskog nasipa od talasa na ušću Nere plovnim objektima

Autor: Gavrilović Svetozar, Bužek Ladislav Sažetak Odbrana od poplava na sektoru D.7 aprila 2006 godine zahtevala je preduzimanje specifičnih mera zaštite deonice dunavskog nasipa na ušću reke Nere na kojoj je došlo do proboja 27.03.1981 godine kao posledica višednevnog dejstva snažnih talasa od Košave. Branioci nasipa u takvim uslovima našli su rešenje zaštite slabog mesta, pored ostalih mera, i postavljanjem plovnih objekata ispred nasipa koji su primili glavni udar talasa.   preuzmite pun tekst...

Hidraulička modelska ispitivanja stepenastog preliva na dva modela različitih razmera

Autor: Žugić Dragiša, Kapor Radomir, Pop Trajković Vladimir, Petrović Novica, Rula Milan Sažetak U radu se prikazuju hidraulička modelska ispitivanja stepenastog preliva brane “Bogovina”, koja će biti izgrađena u okolini Bora. U toku ispitivanja korišćeni su hidraulički model celine i parcijalni hidraulički model. Na modelu celine, u razmeri za dužine 1:45, predstavljeni su deo akumulacije brana sa prelivom i slapištem i nizvodni deo rečne doline. Na parcijalnom modelu, u razmeri za dužine 1:12, predstavljen je samo deo prelivne ivice koji je manji od širine jednog prelivnog polja. Ispitivanja na modelu celine merodavna su za određivanje propusne moći preliva, a ispitivanja na parcijalnom modelu za određivanje disipacije energije na stepenastom brzotoku preliva.   preuzmite pun tekst...

Numerička simulacija koncentrisanog ispuštanja izbagerovanog nanosa u maticu reke

Autor: Jovanović Miodrag, Kapor Radomir, Prodanović Dušan, Zindović Budo Sažetak Ovaj rad govori o mogućnostima predviđanja hidrauličkih posledica koncentrisanog ispuštanja izbagerovanog materijala u maticu reke pomoću numeričkog modela ravanskog tečenja. Pokazuje se da se numeričkim simulacijama može efikasno reprodukovati strujno polje, raspored koncentracije i raspored zasipanja u rečnom koritu. Posebno je razmotren problem kalibracije modela. Kao primer, prikazani su rezultati koji se odnose na koncentrisano ispuštanje nanosa izbagerovanog iz Čukaričkog zaliva u maticu reke Save.   preuzmite pun tekst...

Višekriterijumska optimizacija lokacija marina na crnogorskom primorju

Autor: Tomović Sreten Sažetak U radu je prikazano višekriterijumsko određivanje lokacija marina, u sadašnjim i budućim uslovima, na crnogorskom primorju. Definisan je izbor kriteijumskih funkcija sa ekološkog, ekonomskog, bezbjednosnog za plovidbu specifičnog aspekta, aspekta ocjene pogodnosti lokacije i prikazan je postupak zadavanja težina kriterijumima. Višekriterujumskom analizom određuje se kompromisno rješenje kojom se usklađuju različiti interesi. Kompromisno rješenje je predlog, konačnu odluku donosi donosilac odluke.   preuzmite pun tekst...

Kalibracija matematičkih modela vodovodnih sistema primenom genetskog algoritma

Autor: Branisavljević Nemanja, Prodanović Dušan Sažetak Važan korak u procesu matematičkog modeliranja vodovodnih sistema je kalibracija modela. Kalibracija modela podrazumeva usklašivanje rezultata modela sa merenim vrednostima podešavanjem parametara modela. U slučaju velikog broja parametara, rezultata i merenih vrednosti može biti izuzetno složen poduhvat. U ovom radu je prikazana primena genetskih algoritama (GA), optimizacione metode bazirane na prirodnoj evoluciji, u procesu kalibracije vodovodne mreže grada Bečej.   preuzmite pun tekst...

Stohastički pristup u određivanju šteta od poplava

Autor: Rosić Nikola, Jovanović Miodrag Sažetak U ovom članku se opisuju deterministički i stohastički pristupi u određivanju očekivane godišnje štete od poplava. Njihova primena se ilustruje proračunima za jednu deonicu reke Tamnave. Namera je da se konkretnim primerom iz prakse ispita u kojoj meri neizvesnost ulaznih podataka utiče na očekivanu godišnju štetu, a preko nje, na ekonomski optimalni stepen zaštite, izražen preko projektne visine odbrambenih nasipa.   preuzmite pun tekst...

Proračun hidrauličkog udara u pumpnim cevovodima

Autor: Avakumović Dimitrije Sažetak U radu se razmatra proračun hidrauličkog udara u cevovodima pumpnih stanica pri gubitku pogona i pri neuzimanju u obzir punih karakteristika pumpe. Polazi se od opštih jednačina hidrauličkog udara za slučaj linearizovanih hidrauličkih otpora. Primenjena je Modifikovana metoda karakteristika koju je autor dao u radu.   preuzmite pun tekst...

Hidraulički aspekti preprojektovanja brane Bekme čija izgradnja se nastavlja posle dužeg perioda

Autor: Trajković Biljana Sažetak Brana Bekme, projektovana je na reci Veliki Zab, oko 100 km severno od grada Erbila, Kurdistan, Irak. Izgradnja brane i pratećih objekata je počela, ali je zbog rata obustavljena 1990. godine kada je oko 30% radova bilo izvršeno. Posle više od 15 godina, s obzirom na izmenjenu društveno političku situaciju, projektovana visina brane od 230 m sa pratećom kotom maksimalnog uspora 599 mnm koja bi potopila oko 70 kurdskih sela nije bila prihvatljiva, pa su razmatrana rešenja sa značajno nižim kotama vode (550 mnm i 517 mnm) i krune brane. Pri razmatranju alternativnih rešenja bilo je potrebno iskoristiti izgrađene (potpuno ili delimično) objekte – optočne tunele, tunele za evakuaciju velikih voda, podzemne prostorije za hidroenergetsko postrojenje sa dovodnim i odvodnim tunelima. U ovom radu dat je prikaz alternativnih rešenja sa osvrtom na mogućnosti i način iskorišćenja već izgrađenih objekata.   preuzmite pun tekst...

Definisanje plavnih zona usled rušenja brana u Alžiru

Autor: Kovačević Zlatan, Ostojić Aleksandar, Bojović Mileta, Budinski Ljubomir, Gabrić Ognjen Sažetak Narodna Demokratska Republika Alžir odskora ima osavremenjenu zakonsku regulativu o prevenciji i upravljanju u situacijama pojave katastrofa (ORSEC planovi), koja, između ostalog, uključuje i definisanje plavnih zona nastalih kao posledica rušenja brana. čitava severna oblast Alžira (delom planinska a delom pustinjska) je pokrivena sofisticiranom mrežom brana odnosno akumulacija, čija primarna svrha je vodosnabdevanje i navodnjavanje. Energoprojekt – Hidroinženjering je dobio zahtevan i obiman zadatak da definiše i analizira plavne zone odnosno posledice rušenja 28 brana u tzv. Centralnom i Istočnom regionu ove oblasti. U radu su, pored opšteg prikaza, uključeni pojedinačni primeri, kao što su simultani, ili sekvencijalni scenariji rušenja više brana. Takođe su prikazani i korišćeni matematički modeli, podaci o morfologiji dobijeni na osnovu satelitskih snimaka i dodatanih GPS tačaka prikupljenih na terenu, odnosno 3D modeli terena dobijeni primenom ArcGis tehnologije.   preuzmite pun tekst...

Pregled najčešće korištenih postupaka prečišćavanja pijaće vode u Kanadi

Autor: Bajkin Jugoslav, Vojinović-Miloradov Mirjana Sažetak U članku je dat kratak prikaz najčešće korištenih postupaka prečišćavanja pijaće vode u Kanadi. Uz kratak opis specifičnosti korištenih postupaka, dat je poseban osvrt na najnovije trendove i njihovu zastupljenost u izvedenih rešenjima u Kanadi.   preuzmite pun tekst...

Kartiranje rizika od poplava

Autor: Jovanović Miodrag, Todorović Andrijana, Rodić Marko   Sažetak U ovom članku se razmatra metodologija kartiranja plavnih područja, šteta i rizika. Težište je na načinu određivanja sintetičkih funkcija potencijalne štete, koje se korite za definisanje očekivane godišnje štete, kao glavnog parametra za kvantifikovanje rizika od poplava. Metodologija je ilustrovana primerima iz naše prakse.   preuzmite pun tekst...

Nestandardni kanalizacioni sistemi – vakuumska kanalizacija i kanalizacija pod pritiskom

Sažetak Kanalizacioni sistemi, sa stanovišta režima tečenja kanalskog sadržaja u cevima, dele se na: Gravitacione: klasični kanalizacioni sistemi; Pod pritiskom: kanalizacioni sistemi pod pritiskom i vakuumski kanalizacioni sistemi Kanalizacioni sistemi pod pritiskom nastali su iz potrebe prevazilaženja specifičnih tehničkih problema i iz potrebe za ekonomičnijim i racionalnijim rešenjima kanalisanja naselja. preuzmite pun tekst Ljubisavljević Dejan, Obrenović Marko | Vodoprivreda 2010, vol. 42, br. 4-6, str....

Numerička simulacija strujnog polja u blizini vodozahvata

Autor: Zindović Budo, Jovanović Miodrag, Kapor Radomir, Prodanović Dušan, Đorđević Dejana Sažetak Rad govori o mogućnostima analize strujnog polja u okolini ulaznih građevina pomoću modela ravanskog i prostornog tečenja. Pokazano je da se numeričkim modelima mogu efikasno odrediti hidrauličke i psamološke karakteristike rečnog toka. Posebna pažnja posvećena je određivanju uticaja praga uzvodno od ulaza, koji služi kao mera za smanjenje uvlačenja nanosa. Na primeru vodozahvata ‘Makiš’ na reci Savi, ilustrovano je uspešno rešavanje problema određivanja posledica izazvanih povećanjem njegovog kapaciteta.   preuzmite pun tekst...

Nova metoda za proračun uslovnih verovatnoća pojave katastrofalnih poplava i suša u istoj kalendarskoj godini

Autor: Prohaska Stevan, Ilić Aleksandra, Blagojević Borislava Sažetak Osnovna preokupacija ovoga rada je razvoj nove metode za proračun uslovnih verovatnoća pojave ekstremnih hidroloških situacija (katastrofalnih poplava i suša) na prirodnim vodotocima. Naime, sa vodoprivrednog aspekta veoma je značajno poznavanje verovatnoće da će se ekstremne hidrološke situacije, kakve su katastrofalne poplave i suše, pojaviti na istom lokalitetu. Suština ove metode je da se na osnovu raspoloživih serija maksimalnih i minimalnih godišnjih protoka definišu koincidencije pojave ovih događaja u istoj kalendarskoj godini, da se na istom korelacionom polju identifikuju izuzetni ekstremi (outlieri – gornji i donji) i da se na osnovu njih i formiranog dvodimenzionalnog zakona raspodele koincidencije odrede verovatnoće prevazilaženja definisanih identifikovanih konstelacija gornjeg i donjeg ekstrema. Za identifikaciju navedenih izuzetaka (outliera) korišćen je Pilot i Harvey test. Razrađena nova metoda je korišćena za identifikaciju ekstremnih hidroloških situacija na celoj teritoriji Republike Srbije. Praktična procedura primene nove metode za definisanje uslovne verovatnoće pojave apsolutno minimalnog i maksimalnog protoka u istoj kalendarskoj godini data je za slučaj reke Raške u profilu vodomerne stanice Raška.   preuzmite pun tekst...

Statistička analiza maksimalnih kratkotrajnih kiša metodom godišnjih ekstrema

Autor: Pavlović Dragutin, Vukmirović Vojislav Sažetak Analiza je data za jednu pluviografsku stanicu. Prikazane su najčešće primenjivane teorijske funkcije raspodele i naglašeni domeni njihove primene. Predložena identifikacija i zamena izuzetaka je prema američkim i australijskim iskustvima. Insistirano je na konceptu analize verovatnoće pojave visine padavina i analizi neravnomernosti intenziteta padavina tokom trajanja kiše. Za opis verovatnoće oblika kiše korišćena je beta raspodela. Na kraju je naglašena potreba regionalne analize maksimalnih kratkotrajnih kiša i izloženi su elementi neophodni da bi se ista realizovala.   preuzmite pun tekst...

Ljudski resursi i struka u upravljanju vodama

Autor: Bajčetić Marko, Vojvodić Jelena Sažetak Kako uspostaviti i implementirati ljudske resurse i vodoprivrednu struku u upravljanju vodama, a posebno u vodnoj delatnosti je tema rada. Uloga i značaj ljudskih resursa dođe do izražaja u novim uslovima stvorenim tranzicionim i integracionim procesima. Najznačajniji rezultati se očekuju od implementacije direktiva EU o vodama. Razvojem ljudskih resursa obogatiće se vodoprivredna struka koja će stvoriti osnovu za efikasnije upravljanje vodama i vodnom delatnošću. Znanje, kreativnost, veštine i preduzetništvo dovešće do nivoa ljudskih resursa koji će putem vodoprivredne struke obezbediti visoko mesto vodne delatnosti u lestvici društvenih vrednosti, a posebno u javnom sektoru.   preuzmite pun tekst...

Podaci za izradu preliminarne procene rizika od poplava na teritoriji Republike Srbije

Autor: Kolarov Vasiljka, Babić-Mladenović Marina Sažetak Preliminarna procena rizika od poplava je prvi korak u implementaciji Direktive 2007/60/EC Evropskog parlamenta i Saveta od 23. oktobra 2007. godine o proceni i upravljanju rizicima od poplava. U ovom radu su prikazani zahtevi Direktive o poplavama, dat pregled literature, izvršena analiza raspoloživosti podataka za teritoriju Republike Srbije i prikazan inicijalni predlog kriterijuma za procenu značajnog rizika od poplava.   preuzmite pun tekst...

Riblje staze u sklopu ‘naturalnog’ uređenja malih vodotoka

Autor: Jovanović Miodrag Sažetak Ovaj rad se bavi projektovanjem ribljih staza shodno savremenom konceptu ‘naturalnog’ uređenja malih vodotoka. Prikazana su konstruktivna rešenja ribljih staza u vidu regulisanih rečnih deonica, ribljih rampi i zaobilaznih kanala. Objašnjenje hidrauličkog proračuna ilustrovano je računskim primerima. Nekoliko fotografija potvrđuju da se ,naturalnom’ regulacijom malih vodotoka mogu ispuniti postavljeni hidraulički, ihtiološki i estetski uslovi.   preuzmite pun tekst...